Stefan de Groot

Kogel door de kerk Museum Haarlem

In opdracht van Museum Haarlem maakte multimediakunstenaar Stefan de Groot de animatie Kogel door de kerk over het beleg van Haarlem (1572 – 1573)

Opdracht

Laura van der Wijden, directeur van Museum Haarlem, vroeg Stefan de Groot een animatie te maken voor de tentoonstelling Haarlem 1572-1573 De stad belegerd en verdedigd. Hij maakte al eerder de animatie Het Spaarne Stroomt voor Museum Haarlem. Deze tentoonstelling schetst de zeven maanden durende de belegering van Haarlem door de Spaanse troepen onder aanvoering van don Frederik, zoon van de hertog van Alva. Niet alleen de Haarlemse heldendaden worden belicht maar ook de Spaanse kant van het verhaal wordt verteld. Stefan de Groot maakte de animatie Kogel door de kerk voor Museum Haarlem.

Concept Kogel door de kerk

De animatie moest een toevoeging zijn op het gehele verhaal. Stefan de Groot gebruikte teksten uit het zestien eeuwse Memoriaelbouck van Willem Janszoon Verwer. Een verslag van een schrijver die lijsten bijhield van het aantal kogels die Haarlem binnenvielen.

Memoriaelbouck

Willem Janszoon Verwer is 39 als de Spanjaarden van december 1572 tot juli 1573 Haarlem omsingelen omdat de stad zich tegen de Spaanse overheerser keert. Hij houdt een dagboek bij en doet verslag van het beleg en wat daarna gebeurt. In het zogenaamde Memoriaelbouck schrijft hij minutieus de voltreffers op en hoe Haarlemmers geraakt werden door de kogels. Het is een verslag die een goede kijk geeft van wat er gebeurt in de stad, wat de prijzen van broden zijn en hoe de Haarlemmers aan hun eten komen. De animatie concentreert zich op de kogels die doel treffen. 

Onderzoek

Voor het maken van illustraties over deze periode deed Stefan de Groot onderzoek naar de kleding, attributen en gebouwen in Haarlem. In het Noord-Hollands Archief, het Rijksmuseum en Museum Haarlem vond hij een schat aan informatie. Het stadhuis van Haarlem zoals we dat nu kennen stond er al. In die tijd ontbrak alleen de toren. De Grote Sint Bavo was ook al aanwezig. Het stratenplan van de binnenstad is ook hetzelfde gebleven. Haarlem was toen veel kleiner en had een stadsmuur met stadspoorten. De enige poort die nog bestaat is de Amsterdamse Poort, die in die tijd nog  de Spaarndammerpoort heette. Alle poorten kregen namen naar de straat waarop ze uitkwamen.

Zestiende eeuwse etsen

Voor de stijlkeuze haalde Stefan inspiratie uit de houtgravures en etsen uit de zestiende eeuw. De illustraties voor de animatie Kogel door de kerk tekende hij in dezelfde stijl. De basis van de animatie is een kaart van Haarlem tijdens het bezet. Stefan bewerkte tevens de kaart van de Italiaanse illustrator Antonio Lafreri uit 1573. Om de kaart nauwkeuriger te maken verwerkte hij de beschrijvingen uit het Memoriaelbouck. Hij kleurde de kaart in en bracht elementen zoals molens, boten en kanonnen in beweging. 

Tekst en beeld

De animatie heeft geen vertelstem, maar laat de teksten van Verwer in beeld zien. Hier is doelbewust voor gekozen. Het is een praktische oplossing om de animatie meer onderdeel te maken van de hele tentoonstelling. Met een vertelstem moet je het geluid harder zetten en wordt dan allesbepalend. Stefan vertaalde de teksten ook in het Engels. De twee talen staan onder elkaar gescheiden door een ornament. Tekst en beeld vullen elkaar aan. Eerst lees je de tekst en dan kijk je naar het beeld. Hiervoor ontwikkelde hij een nieuwe techniek, waardoor tijdens het lezen toch iets in het beeld gebeurd. De illustraties komen in een tijdverloop tot leven. De animatie is wel voorzien van een soundscape waarin geluiden van de stad zijn te horen en de kanonnen die worden afgevuurd. 

Audiovisueel

Middels een Short Throw Beamer wordt de film geprojecteerd in de laatste ruimte van de tentoonstelling. De beamer en audio worden verzorgd door Edwin Teunissen van Technodesk Audiovisuele technieken.

De tentoonstelling is te zien van 15 april tot 12 september 2022.

Tentoonstelling: Haarlem 1572-1573 De stad belegerd en verdedig

Opdrachtgever: Museum Haarlem
Locatie: Groot Heiligland 4, Haarlem
Realisatie: 14 april 2022
Status: tijdelijk
Titel: Kogel door de kerk
Uitvoering:Stefan de Groot
Teksten: Willem Janszoon Verwer
Techniek: Techno Desk Audiovisuele Projecten